Wyrok NSA I FSK 261/22 – Gmina, która w pandemii zrezygnowała z czynszu, nie zapłaci VAT
Stan faktyczny i problem prawny
W czasie pandemii COVID-19 wiele gmin zdecydowało się na odstąpienie od pobierania czynszu od najemców i dzierżawców swoich nieruchomości. Celem tych działań było wsparcie lokalnych przedsiębiorców oraz innych podmiotów dotkniętych skutkami pandemii. Powstała jednak wątpliwość, czy gmina, która zrezygnowała z należnego jej czynszu, powinna mimo to zapłacić podatek VAT od kwot, których faktycznie nie otrzymała.
Stanowisko fiskusa
Organy podatkowe prezentowały stanowisko, zgodnie z którym nawet w przypadku rezygnacji z dochodzenia czynszu, gmina powinna rozpoznać obowiązek podatkowy w VAT i odprowadzić podatek od kwoty wynikającej z umowy najmu lub dzierżawy, niezależnie od tego, czy faktycznie otrzymała wynagrodzenie.
Rozstrzygnięcie NSA
Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku I FSK 261/22 nie zgodził się z fiskusem. Sąd uznał, że odstąpienie przez gminę od dochodzenia należności z najmu w związku z pandemią należy traktować jako posprzedażową obniżkę wynagrodzenia, czyli de facto obniżenie ceny lub udzielenie opustu po dokonaniu sprzedaży. NSA podkreślił, że:
-
Ekonomiczny sens korekty polegał na tym, że z powodu wyjątkowej sytuacji najemcy i dzierżawcy przez pewien okres nie płacili czynszu.
-
Zasada neutralności VAT wymaga, aby podatnik nie płacił podatku od przychodu, którego faktycznie nie uzyskał. Gmina nie otrzymawszy wynagrodzenia, nie powinna płacić VAT od kwoty, której nie otrzymała w cenie wynikającej z umowy1.
Wyrok ten jest prawomocny i kończy spór interpretacyjny na korzyść podatników.
Znaczenie wyroku dla praktyki samorządów i podatników
Wyrok I FSK 261/22 ma duże znaczenie dla praktyki rozliczeń podatkowych samorządów i innych podmiotów wynajmujących nieruchomości. Potwierdza on, że w sytuacjach nadzwyczajnych, takich jak pandemia, możliwe jest skorygowanie podstawy opodatkowania VAT, jeśli wynagrodzenie nie zostało faktycznie otrzymane. W konsekwencji:
-
Gminy i inni wynajmujący nie muszą płacić VAT od czynszu, z którego świadomie zrezygnowali, aby wesprzeć najemców.
-
Stanowisko to chroni podatników przed nieuzasadnionym obciążeniem podatkowym i jest zgodne z zasadą neutralności VAT.
Podsumowanie
Wyrok NSA I FSK 261/22 stanowi istotny punkt odniesienia dla wszystkich podmiotów stosujących ulgi czynszowe w sytuacjach kryzysowych. Potwierdza on, że rezygnacja z dochodzenia czynszu w celu wsparcia najemców nie rodzi obowiązku zapłaty VAT od kwot, które nie zostały faktycznie otrzymane1.
Wyrok ten wpisuje się w proobywatelską i prorozwojową wykładnię przepisów podatkowych, uwzględniającą realia gospodarcze i społeczne.
