W wyroku z dnia 28 maja 2025 r. (sygn. akt: I FSK 263/22) NSA potwierdził, że podatnik (muzeum) może zastosować inny sposób obliczenia proporcji niż wskazany w rozporządzeniu Ministra Finansów, jeżeli wybrana metoda jest bardziej reprezentatywna i najlepiej odpowiada specyfice prowadzonej działalności.

Alternatywna metoda liczenia prewspółczynnika VAT w muzeum – stanowisko NSA

Kluczowe tezy orzecznictwa

Naczelny Sąd Administracyjny (NSA) w najnowszych wyrokach potwierdził, że muzeum może zastosować alternatywną metodę kalkulacji prewspółczynnika VAT, jeśli wybrana metoda lepiej odzwierciedla specyfikę prowadzonej działalności niż metoda wynikająca z rozporządzenia Ministra Finansów

Przykład: metoda oparta o liczbę wejść

• NSA uznał, że kryterium liczby wejść (odwiedzin) do muzeum może być właściwą podstawą do wyliczenia prewspółczynnika, jeśli lepiej oddaje proporcję działalności opodatkowanej do nieopodatkowanej niż standardowa metoda rozporządzeniowa.

• Sąd podkreślił, że inne czynności muzeum, takie jak działalność wydawnicza czy sprzedaż pamiątek, nie wykluczają prawidłowości tej metody, o ile główną działalnością jest działalność odpłatna (np. sprzedaż biletów).

Warunki stosowania alternatywnej metody

• Muzeum musi wykazać, że alternatywna metoda (np. liczba wejść) jest bardziej reprezentatywna i lepiej odzwierciedla rzeczywiste wykorzystanie nabywanych towarów i usług do działalności opodatkowanej.

• NSA zaznaczył, że podatnik może odstąpić od metody rozporządzeniowej tylko wtedy, gdy alternatywna metoda jest bardziej odpowiednia i poparta konkretnymi danymi oraz analizą specyfiki działalności muzeum.

• W przypadku, gdy muzeum nie udowodni, że alternatywna metoda jest bardziej miarodajna, organy podatkowe i sądy mogą odrzucić jej zastosowanie na rzecz metody rozporządzeniowej (np. obrotowej).

Praktyczne znaczenie wyroków

• Wyrok NSA otwiera drogę do stosowania alternatywnego prewspółczynnika przez muzea i inne instytucje kultury prowadzące głównie działalność odpłatną, jeśli potrafią wykazać, że wybrana metoda lepiej odzwierciedla strukturę ich działalności.

• Jest to pierwszy wyrok NSA akceptujący metodę opartą o liczbę odwiedzin, jednak praktyka w tym zakresie nie jest jeszcze ostatecznie ustalona – każdorazowo konieczna jest analiza indywidualnej sytuacji muzeum i zabezpieczenie stanowiska interpretacją indywidualną.

Podsumowanie

NSA potwierdził możliwość stosowania alternatywnej metody liczenia prewspółczynnika VAT w muzeum, w szczególności opartej o liczbę wejść, pod warunkiem, że metoda ta lepiej odzwierciedla specyfikę działalności niż metoda rozporządzeniowa i jest poparta konkretnymi danymi oraz analizą.